Поддержать команду Зеркала
Беларусы на войне
  1. «Хотел отправить фото Антону Мотолько». Никита Лосик рассказал о задержании, СИЗО и суде
  2. Пассажирский самолет Ан-24 разбился в Амурской области России. Предварительно, выживших нет
  3. До Минска дошел грозовой фронт — город в очередной раз подтопило. Местами не ходит транспорт
  4. Среди 49 погибших в авиакатастрофе в России есть беларус. Вот что узнало «Зеркало»
  5. Андрей Стрижак отстранен от руководства BYSOL
  6. «Против Зеленского и войны»: как российская пропаганда рассказывает об украинских протестах, которые начались после подписания спорного закона
  7. «Звоночки были раньше». В 27 лет беларуска не обратила внимание на симптомы страшного заболевания, а в эмиграции стало хуже
  8. В Стамбуле состоялся третий раунд переговоров между Украиной и Россией. Итоги
  9. Чиновник назвал «виноватых» в замедлении роста экономики
  10. «У меня проблема с сексуальной зависимостью». Стрижак высказался о своих поступках, из-за которых его обвинили в харассменте
  11. Любимая газета Путина опубликовала статью о нападении ЕС на Россию в 2027 году. Главный эксперт в ней — одиозный беларусский пропагандист
  12. «У нас тотальное падение». Интервью с представительницей директората BYSOL о скандале со Стрижаком
  13. Фотограф случайно увидела свой снимок на учебнике по французскому от Минобра. На нем изображена семья, которая уехала из Беларуси
  14. В первые часы войны замглавы администрации Путина дозвонился до Ермака и предложил Украине сдаться. Тот в ответ произнес всего три слова
  15. «В этом смысле очень существенными стали два события». Власти переключились на «тихие репрессии» — правозащитник
  16. «Я впервые начинаю всерьез задумываться об отъезде». Протасевич опять пожаловался на проблемы с поиском работы
  17. Под Минском в картофельном поле прогремел взрыв. В МЧС рассказали подробности инцидента
  18. Лукашенко рассказал, куда пойдут его пропагандистки, если начнется война


Кожны месяц у жыцці беларускага грамадства здараецца шмат розных падзей, як больш, так і менш значных. Што важнага адбылося ў лютым і — шырэй — мінулай зімой, у сваёй калонцы расказвае сацыёлаг Генадзь Коршунаў.

Генадзь Коршунаў

Кандыдат сацыялагічных навук, дацэнт. Шмат гадоў працаваў у Акадэміі навук Беларусі. З 2018 па 2020 год быў дырэктарам Інстытута сацыялогіі НАН. Цяпер — вядучы супрацоўнік ЦНІ, вядзе тэлеграм-канал «Што думаюць беларусы».

Пэўна, самымі значнымі падзеямі мінулага месяца сталі дзве вельмі розныя, ды аднолькава выбуховыя падзеі — дыверсія супраць расійскага самалёту А-50 і нараджэнне моладзевага руху «ЧВК Рэдан». Пра гэтыя падзеі ўжо сказана і напісана шмат, а будзе яшчэ болей. Праўда, калі наступствы дыверсіі будуць адгукацца яшчэ доўга (у тым ліку новым усплёскам рэпрэсій), то хваля папулярнасці «Рэдану», хутчэй за ўсё, знікне гэтак жа хутка, як і ўзнікла. Але толькі ў тым выпадку, калі ўлады самі — цалкам штучна — не будуць падтрымліваць да іх інтарэс грамадства. Напрыклад, выкарыстоўваючы гэтае моладзевае «ЧВК» як яшчэ адну падставу для ўзмацнення кантролю і ціску на моладзевую частку грамадства.

Але гэта ўсё хутчэй справа будучыні.

Калі ж казаць пра мінулыя месяцы, то хацелася б акрэсліць некалькі супярэчлівых момантаў, якія, на першы погляд, не вельмі павязаныя адзін з адным. А з другога боку — адлюстроўваюць нешта цікавае.

6 лютага Лукашэнка падпісаў указ аб стварэнні так званай камісіі па вяртанні тых, хто з'ехаў за мяжу, ратуючыся ад палітычнага пераследу на радзіме. Пазней, падчас інтэрв'ю замежным журналістам, прагучаў заклік: «Давайце перагарнём старонку, прыходзьце, будзем разбірацца!» А ў той жа час розныя прадстаўнікі ўладаў (ад пракурора Шведа да Міністэрства культуры) робяць заявы пра неабходнасць рознага кшталту ціску на «нязгодных». Да таго ж людзей, што вяртаюцца з-за мяжы, працягваюць і затрымліваць, і арыштоўваць, і судзіць. Зусім рознанакіраваныя працэсы.

Выносяцца дурныя прысуды выбітным беларусам і беларускам. Але пры гэтым — дзіўныя справы! — сяму-таму суддзі даюць меней, чым прасілі пракуроры. Так, напрыклад, Святлане Ціханоўскай прысудзілі 15 гадоў замест 19, а Алесю Бяляцкаму — 10 замест 12. Больш за ўсё тут «пашчасціла» Уладзіміру Астапенку (былы амбасадар Беларусі ў Аргентыне, зараз чалец АПК), які нават паспеў трапіць пад «амністыю». Астапенку завочна асудзілі на 5 гадоў, аднак паводле амністыі ў сувязі з Днём народнага адзінства адзін год скасавалі. Што для чаго?

Нешта не вельмі зразумелае адбываецца ў дзяржпалітыцы адносна беларускай мовы. З аднаго боку, беларускія выдавецтвы знішчаныя, за вядзенне непалітычных тг-каналаў, але прысвечаных беларускай мове, можна наўпрост патрапіць за краты (кейсы каналаў «Па-беларуску» і «За адзіную беларускую мову ў Беларусі»), а беларуская лацінка маркіруецца ледзь не як інструмент паланізацыі Беларусі. З другога боку — па патрабаванні Саўміна да 20 студзеня 2023-га ўсе дзяржустановы мусілі зрабіць беларускамоўныя версіі сваіх сайтаў, гадзіннікавы завод «Луч» запускае серыю прысвечаных Дню роднай мовы гадзіннікаў, а дэпутат Марзалюк выступае за пазітыўную дыскрымінацыю беларускай мовы.

Таксама дзіўнае часам здараецца ў прасторы беларускіх медыя: адной рукой з іх здымаюць блакіроўкі, другой — прызначаюць экстрэмісцкімі матэрыяламі і фарміраваннямі. Часам з адным і тым жа медыя гэта адбываецца амаль адначасова. Самы яскравы прыклад — «Новы час». Блакіроўку з сайта выдання знялі 22 снежня (цяпер сайт нібыта належыць агенцтву падарожжаў. — Прым. рэд.), а яго тэлеграм-канал «экстрэмістамі» прызначылі 17 студзеня. Ад адной падзеі да другой прайшло менш месяца. Хаця гэта ўжо не прынцыпова. Цяпер усе незалежныя беларускія журналісты (прынамсі, якія ўваходзяць у БАЖ) з'яўляюцца сябрамі аднаго вялікага «экстрэмісцкага фарміравання».

Яшчэ момант, на які ў Беларусі звычайна звяртаецца мала ўвагі, — міграцыйны крызіс на межах Беларусі і ЕС працягваецца, ён не скончыўся пасля адводу мігрантаў ад памежнага пераходу ў лістападзе пазамінулага году. Дасюль бываюць дні, калі, напрыклад, на беларуска-польскай мяжы здараецца больш чым па 100 спроб нелегальнага перасячэння мяжы, якім, як сцвярджае польскі бок, спрыяюць беларускія памежнікі. І тут дзіўна, што ў лютым беларускія сілавікі ў аграсядзібе пад Мінскам затрымалі амаль 100 мігрантаў. Чым менавіта гэтыя грамадзяне Алжыра, Афганістана, Егіпта, Емена, Ірака не дагадзілі беларускім уладам — невядома.

Прыклады незразумелых дзеянняў беларускага рэжыму можна працягваць. Так, у прыватнасці, сюды можна дадаць распачатую практыку продажу «індульгенцый» за ўдзел у падзеях 2020 года ці невялікае зніжэнне колькасці затрыманняў па палітычных матывах у студзені — лютым 2023 года. Чым ёсць кожны з гэтых момантаў паасобку, адказаць цяжка. Але калі глядзець на іх разам, агулам, то з’яўляецца адчуванне, што пэўныя супярэчнасці ва ўладным апараце назапашваюцца і пакрысе пачынаюць праяўляцца тым ці іншым чынам.

Наколькі ўсё гэта значна і як гэта будзе адбівацца на агульнай устойлівасці вертыкалі ўлады, пакажа час. Але тое, што зараз падаецца відавочным, — гэта адсутнасць у прадстаўнікоў рэжыму нейкай агульнай стратэгіі і супольнай упэўненасці ў будучым.

Меркаванне аўтара можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі.