Поддержать команду Зеркала
Беларусы на войне
  1. В Стамбуле состоялся третий раунд переговоров между Украиной и Россией. Итоги
  2. Любимая газета Путина опубликовала статью о нападении ЕС на Россию в 2027 году. Главный эксперт в ней — одиозный беларусский пропагандист
  3. «Кто насрал нам в уши о том, что там есть мины?» Украинский уклонист утверждает, что бежал в Европу через Беларусь
  4. Пассажирский самолет Ан-24 разбился в Амурской области России. Предварительно, выживших нет
  5. «Хотел отправить фото Антону Мотолько». Никита Лосик рассказал о задержании, СИЗО и суде
  6. «У меня проблема с сексуальной зависимостью». Стрижак высказался о своих поступках, из-за которых его обвинили в харассменте
  7. 398 из 400 возможных. Посмотрите, насколько высокие баллы нужно было набрать, чтобы бесплатно учиться на некоторых специальностях
  8. «У нас тотальное падение». Интервью с представительницей директората BYSOL о скандале со Стрижаком
  9. Фотограф случайно увидела свой снимок на учебнике по французскому от Минобра. На нем изображена семья, которая уехала из Беларуси
  10. Андрей Стрижак отстранен от руководства BYSOL
  11. «В этом смысле очень существенными стали два события». Власти переключились на «тихие репрессии» — правозащитник
  12. «Звоночки были раньше». В 27 лет беларуска не обратила внимание на симптомы страшного заболевания, а в эмиграции стало хуже
  13. Чиновник назвал «виноватых» в замедлении роста экономики
  14. «Мне жаль, что меня неправильно поняли». Тихановский объяснил, что имел в виду, когда говорил об «островах» для беларусов
  15. До Минска дошел грозовой фронт — город в очередной раз подтопило. Местами не ходит транспорт
  16. В 2026 году будем отдыхать четыре дня подряд. В какие даты


Кожны месяц у жыцці беларускага грамадства здараецца шмат розных падзей, як больш, так і менш значных. Што важнага адбылося ў лютым і — шырэй — мінулай зімой, у сваёй калонцы расказвае сацыёлаг Генадзь Коршунаў.

Генадзь Коршунаў

Кандыдат сацыялагічных навук, дацэнт. Шмат гадоў працаваў у Акадэміі навук Беларусі. З 2018 па 2020 год быў дырэктарам Інстытута сацыялогіі НАН. Цяпер — вядучы супрацоўнік ЦНІ, вядзе тэлеграм-канал «Што думаюць беларусы».

Пэўна, самымі значнымі падзеямі мінулага месяца сталі дзве вельмі розныя, ды аднолькава выбуховыя падзеі — дыверсія супраць расійскага самалёту А-50 і нараджэнне моладзевага руху «ЧВК Рэдан». Пра гэтыя падзеі ўжо сказана і напісана шмат, а будзе яшчэ болей. Праўда, калі наступствы дыверсіі будуць адгукацца яшчэ доўга (у тым ліку новым усплёскам рэпрэсій), то хваля папулярнасці «Рэдану», хутчэй за ўсё, знікне гэтак жа хутка, як і ўзнікла. Але толькі ў тым выпадку, калі ўлады самі — цалкам штучна — не будуць падтрымліваць да іх інтарэс грамадства. Напрыклад, выкарыстоўваючы гэтае моладзевае «ЧВК» як яшчэ адну падставу для ўзмацнення кантролю і ціску на моладзевую частку грамадства.

Але гэта ўсё хутчэй справа будучыні.

Калі ж казаць пра мінулыя месяцы, то хацелася б акрэсліць некалькі супярэчлівых момантаў, якія, на першы погляд, не вельмі павязаныя адзін з адным. А з другога боку — адлюстроўваюць нешта цікавае.

6 лютага Лукашэнка падпісаў указ аб стварэнні так званай камісіі па вяртанні тых, хто з'ехаў за мяжу, ратуючыся ад палітычнага пераследу на радзіме. Пазней, падчас інтэрв'ю замежным журналістам, прагучаў заклік: «Давайце перагарнём старонку, прыходзьце, будзем разбірацца!» А ў той жа час розныя прадстаўнікі ўладаў (ад пракурора Шведа да Міністэрства культуры) робяць заявы пра неабходнасць рознага кшталту ціску на «нязгодных». Да таго ж людзей, што вяртаюцца з-за мяжы, працягваюць і затрымліваць, і арыштоўваць, і судзіць. Зусім рознанакіраваныя працэсы.

Выносяцца дурныя прысуды выбітным беларусам і беларускам. Але пры гэтым — дзіўныя справы! — сяму-таму суддзі даюць меней, чым прасілі пракуроры. Так, напрыклад, Святлане Ціханоўскай прысудзілі 15 гадоў замест 19, а Алесю Бяляцкаму — 10 замест 12. Больш за ўсё тут «пашчасціла» Уладзіміру Астапенку (былы амбасадар Беларусі ў Аргентыне, зараз чалец АПК), які нават паспеў трапіць пад «амністыю». Астапенку завочна асудзілі на 5 гадоў, аднак паводле амністыі ў сувязі з Днём народнага адзінства адзін год скасавалі. Што для чаго?

Нешта не вельмі зразумелае адбываецца ў дзяржпалітыцы адносна беларускай мовы. З аднаго боку, беларускія выдавецтвы знішчаныя, за вядзенне непалітычных тг-каналаў, але прысвечаных беларускай мове, можна наўпрост патрапіць за краты (кейсы каналаў «Па-беларуску» і «За адзіную беларускую мову ў Беларусі»), а беларуская лацінка маркіруецца ледзь не як інструмент паланізацыі Беларусі. З другога боку — па патрабаванні Саўміна да 20 студзеня 2023-га ўсе дзяржустановы мусілі зрабіць беларускамоўныя версіі сваіх сайтаў, гадзіннікавы завод «Луч» запускае серыю прысвечаных Дню роднай мовы гадзіннікаў, а дэпутат Марзалюк выступае за пазітыўную дыскрымінацыю беларускай мовы.

Таксама дзіўнае часам здараецца ў прасторы беларускіх медыя: адной рукой з іх здымаюць блакіроўкі, другой — прызначаюць экстрэмісцкімі матэрыяламі і фарміраваннямі. Часам з адным і тым жа медыя гэта адбываецца амаль адначасова. Самы яскравы прыклад — «Новы час». Блакіроўку з сайта выдання знялі 22 снежня (цяпер сайт нібыта належыць агенцтву падарожжаў. — Прым. рэд.), а яго тэлеграм-канал «экстрэмістамі» прызначылі 17 студзеня. Ад адной падзеі да другой прайшло менш месяца. Хаця гэта ўжо не прынцыпова. Цяпер усе незалежныя беларускія журналісты (прынамсі, якія ўваходзяць у БАЖ) з'яўляюцца сябрамі аднаго вялікага «экстрэмісцкага фарміравання».

Яшчэ момант, на які ў Беларусі звычайна звяртаецца мала ўвагі, — міграцыйны крызіс на межах Беларусі і ЕС працягваецца, ён не скончыўся пасля адводу мігрантаў ад памежнага пераходу ў лістападзе пазамінулага году. Дасюль бываюць дні, калі, напрыклад, на беларуска-польскай мяжы здараецца больш чым па 100 спроб нелегальнага перасячэння мяжы, якім, як сцвярджае польскі бок, спрыяюць беларускія памежнікі. І тут дзіўна, што ў лютым беларускія сілавікі ў аграсядзібе пад Мінскам затрымалі амаль 100 мігрантаў. Чым менавіта гэтыя грамадзяне Алжыра, Афганістана, Егіпта, Емена, Ірака не дагадзілі беларускім уладам — невядома.

Прыклады незразумелых дзеянняў беларускага рэжыму можна працягваць. Так, у прыватнасці, сюды можна дадаць распачатую практыку продажу «індульгенцый» за ўдзел у падзеях 2020 года ці невялікае зніжэнне колькасці затрыманняў па палітычных матывах у студзені — лютым 2023 года. Чым ёсць кожны з гэтых момантаў паасобку, адказаць цяжка. Але калі глядзець на іх разам, агулам, то з’яўляецца адчуванне, што пэўныя супярэчнасці ва ўладным апараце назапашваюцца і пакрысе пачынаюць праяўляцца тым ці іншым чынам.

Наколькі ўсё гэта значна і як гэта будзе адбівацца на агульнай устойлівасці вертыкалі ўлады, пакажа час. Але тое, што зараз падаецца відавочным, — гэта адсутнасць у прадстаўнікоў рэжыму нейкай агульнай стратэгіі і супольнай упэўненасці ў будучым.

Меркаванне аўтара можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі.